Wibroterapia w COVID-19. Fizjoterapia oddechowa z zastosowaniem wibracji u pacjentów kowidowych w stanie krytycznym.

W literaturze naukowej opisano wiele technik manualnej fizjoterapii oddechowej, które można stosować w przypadku różnych zaburzeń oddechowych. W przypadku pandemii COVID-19 należy dodatkowo minimalizować ryzyko eksponowania pacjentów kowidowych (by zapobiec rozprzestrzenianiu wirusa), ograniczając do absolutnego minimum liczbę osób opiekujących się pacjentem. Dlatego naukowcy ze Szpitala Uniwersyteckiego Infanta Leonor (Madryd, Hiszpania) przebadali 10 mechanicznie wentylowanych pacjentów kowidowych w stanie krytycznym, z zapaleniem płuc. Stosując wibracje podawane w dolne i tylne okolice płuc w pozycji leżącej na brzuchu, poddawano mobilizacji wydzieliny zalegające w drogach oddechowych. Analizowano wpływ wibroterapii na stosunek ciśnienia parcjalnego tlenu obecnego w tętnicach do stężenia tlenu pochodzącego z wdychanej mieszaniny oddechowej dostarczanej przez respirator (paO2/FiO2). Im wyższa wartość zależności paO2/FiO2, tym większa poprawa funkcji oddechowych.

• Średni poziom paO2/FiO2 w pozycji leżącej na plecach bez wibracji wynosił 114,86;
• w pozycji leżącej na brzuchu bez wibracji: 144,7;
• w pozycji leżącej na brzuchu z dodatkowo włączoną wibroterapią: 162,7.

Opracowano na podstawie:

Respiratory physiotherapy with Vibration belts in the critical patient Covid-19 in the prone position. Sancho i wsp. Rev Esp Anest. Reanim. 2020 Oct;67(8):481-482.

Badana populacja

Przebadano 10 pacjentów chorych na COVID-19, z zapaleniem płuc, znajdujących się w stanie krytycznym, wentylowanych mechanicznie.

Procedura badania

Wykonano pomiary paO2/FiO2 w trzech etapach:

1. w pozycji leżącej na plecach bez wibracji,
2. w pozycji leżącej na brzuchu bez wibracji (po 2 h),
3. w pozycji leżącej na brzuchu, stosując dodatkowo fizjoterapię oddechową z użyciem wibracji (po 6 h, tj. po 2 h pozycjonowania na brzuchu bez wibracji + 4 h interwałowej wibroterapii w pozycji na brzuchu).

Aby sprzyjać mobilizacji wydzielin z obszarów, gdzie, przez ułożenie chorego w łóżku, gromadzą się one liczniej, na tylną i dolną część klatki piersiowej założono wibrujący pas fizjoterapeutyczny. (Pas posiadał dwie boczne wypustki materiałowe, które umożliwiały jego trwałe umocowanie tak, aby nie przesuwał się podczas użytkowania i jednocześnie nie uciskał pacjenta.)

Po 2 h leżenia na brzuchu, wykonano trzy 15-min sesje wibroterapii płuc, również w pozycji na brzuchu. Każda 15-min sesja była oddzielona od kolejnej 1 h odpoczynku. Po zakończeniu trzech sesji wibroterapii, czyli po 4 h od rozpoczęcia wibroterapii, oraz po 6 h od ułożenia pacjentów w pozycji leżącej na brzuchu, wykonano pomiar paO2/FiO2.

Wykorzystanie wibracji w badaniu

Zastosowano standardowy pas wibracyjny (Inno-vagoods, Sauna effect model, 2019, Walencja, Hiszpania), częstotliwość 8 Hz, bez dostępnego opcjonalnie w tym modelu podgrzewania. Ta częstotliwość drgań podobna jest do stosowanej w przypadku używanych od lat innych urządzeń wykorzystujących drgania mechaniczne, wspomagających pozbywanie się wydzielin zalegających w drogach oddechowych.

Wyniki

Średni poziom paO2/FiO2 w pozycji leżącej na plecach bez wibracji wynosił 114,86 (17,25*), w pozycji leżącej na brzuchu bez wibracji: 144,73 (36,04), natomiast w pozycji na brzuchu plus wibroterapia: 162,66 (35,57).

*{wartości w nawiasie to zapewne odchylenie standardowe lub błąd standardowy, jednak autorzy tego nie precyzują – przyp. red.}

Komentarz

Obecna sytuacja związana z pandemią COVID-19 znacznie zwiększyła potrzebę stosowania wentylacji mechanicznej u pacjentów z zespołem ostrej niewydolności oddechowej. Infekcja SARS-CoV-2, powodująca burzę cytokin i nadmierną reakcją immunologiczną, prowadzi do uszkodzenia nabłonka płuc oraz pęcherzyków płucnych przez zwiększenie ich funkcji wydzielniczych, uniemożliwiając prawidłową wymianę gazową w pęcherzykach nieuszkodzonych. Rośnie przez to ryzyko ciężkiej niedodmy w wyniku powstawania czopów śluzowych, które całkowicie zamykają światło oskrzeli. {Niedodma jest często spotykana u pacjentów wentylowanych mechanicznie. Wiąże się ze stanem niepełnego wypełnienia pęcherzyków płucnych gazami oddechowymi, prowadząc do zapadania się płuc [Wadełek, 2017] – przyp. red.}

Zmiana pozycji z leżącej na plecach na leżącą na brzuchu może poprawiać paO2/FiO2, usprawniając wentylację i perfuzję płucną oraz mobilizację wydzielin. Dodatkowo mobilizując wydalanie zalegających wydzielin dróg oddechowych za pomocą wibrujących układów mechanicznych, można spotęgować efekt pozycjonowania na brzuchu. Zapobiega to tworzeniu niedrożności oskrzelików przez czopy śluzowe i poprawia paO2/FiO2.

{Opracowany tutaj list opisujący oryginalny eksperyment grupy hiszpańskich naukowców opublikowany w “Spanish Journal of Anesthesiology and Resuscitation”, choć wnoszący obiecujące wyniki, wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Najważniejszym wydaje się badanie wpływu podawania wibracji na pacjentach, na których bezpośrednio przed podaniem wibracji badano wpływ samego pozycjonowania na brzuchu. Trudno zatem o dyskutowanie czystego efektu samych wibracji. Niemniej wcześniejsze badania, też te, które cytują autorzy opracowywanej publikacji, wskazują jednoznacznie na ułatwianie pozbywania się zalegających wydzielin w drogach oddechowych (w różnych schorzeniach płucnych) za pomocą wibracji palpacyjnej, czy urządzeń stosujących lecznicze drgania mechaniczne – wibroterapię. Tym bardziej przedstawiane zagadnienie wymaga dalszych badań i niesie nadzieję na poprawę fizjoterapii na oddziałach kowidowych, jak i rehabilitację pokowidową, która może czekać, jak wskazują ostatnie doniesienia, bardzo licznej grupy pacjentów – przyp. red.}

Więcej w: