Wibroterapia w rehabilitacji COVID-19.

Istnieją liczne dowody na korzystne efekty wibracji całego ciała (whole-body vibration – WBV) w rehabilitacji słabszych pacjentów, jak w przypadku znoszenia bólu i zmęczenia u pacjentów z fibromialgią, czy poprawa masy mięśniowej, sprawności fizycznej i jakości życia u starszych pacjentów z sarkopenią. Dlatego postanowiono przeanalizować potencjał WBV, jako bezpiecznej i użytecznej metody terapii/ rehabilitacji pacjentów kowidowych, celem redukowania czasu jaki pacjenci spędzają w oddziałach intensywnej terapii oraz poprawy w radzeniu sobie z następstwami choroby po wyzdrowieniu. Dokonano wnikliwej analizy szeregu publikacji przedstawiających wpływ WBV na symptomy różnych dolegliwości, takich jak: fibromialgia, choroba Parkinsona, stan po przeszczepie szpiku kostnego, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCP), czy u pacjentów starszych lub poddanych intensywnej terapii. Skupiano się na symptomach podobnych do obserwowanych w przebiegu COVID-19, które mogą blisko korespondować z terapią tej choroby. Na podstawie analizowanych artykułów zauważono następujące, adekwatne do kontekstu przebiegu COVID-19, korzyści zabiegów WBV:

• redukcja zmęczenia i ryzyka duszności (częstych objawów COVID-19);
• poprawianie statusu immunologicznego i redoks, sprzyjające utrzymaniu homeostazy komórkowej i utrzymaniu prawidłowej odpowiedzi zapalnej w płucach (co wydaje się kluczowe w wielu ciężkich przypadkach COVID-19);
• ogólna poprawa jakości życia, umożliwiająca lepsze rokowania dla pacjentów obłożnie chorych, również hospitalizowanych w oddziałach intensywnej terapii (szybszy powrót do zdrowia pacjenta, to szybszy powrót szpitali do „standardów przedpandemicznych”).

Opracowano na podstawie:

Oryginalny artykuł przeglądowy powstał jako wspólne dzieło członków Światowego Stowarzyszenia Ekspertów Ćwiczeń Wibracyjnych (World Association of Vibration Exercise Experts – WAVEX), naukowców głównie uniwersyteckich, z wielu krajów, jak: Hiszpania, Francja, Portugalia, Niemcy, Holandia, Italia, USA, Nowa Zelandia, Brazylia oraz Australia.

Potential Application of Whole Body Vibration Exercise For Improving The Clinical Conditions of COVID-19 Infected Individuals: A Narrative Review From the World Association of Vibration Exercise Experts (WAVex) Panel. Sañudo B i wsp. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(10):3650.

Stosowane parametry wibracji terapeutycznych

W redukcji zmęczenia towarzyszącego fibromialgii, chorobie Parkinsona, czy po przeszczepie szpiku kostnego – pomagały wibracje o częstotliwości 20-30 Hz oraz o amplitudzie 2-4 mm.

Redukcję duszności w chorobie Parkinsona lub u pacjentów po przeszczepie szpiku kostnego pozwalały uzyskać zabiegi z zastosowaniem wibracji o parametrach: 25 Hz, 2 mm, 2,5 g (gdzie g – przyspieszenie ziemskie).

Wykonywanie przysiadów na wibrującej platformie (4 mm, 35 Hz) wpływało na znaczący wzrost poziomu cytokiny antyzapalnej – interleukiny 10 (IL-10) oraz spadek prozapalnej IL-6, co może sugerować antyzapalne efekty WBV.

U pacjentek z fibromialgią pojedyncza sesja WBV (4 mm, 40 Hz) również poprawiała status reakcji zapalnej.

Niedawne badania pilotażowe nad markerami zapalnymi u pacjentów z POCP wykazały efektywność WBV (35 Hz, 2 mm, 6 × 30 s) w podnoszeniu poziomu antyzapalnej IL-10.

Komentarz

COVID-19, choroba wywoływana przez wirusa SARS-CoV-2, powoduje w 2020 r. poważne problemy w przepustowości służby zdrowia wielu krajów. Większość pacjentów prezentuje objawy łagodne, jak gorączka, zmęczenie i kaszel, ale w nierzadkich przypadkach choroba może szybko prowadzić do stanu ciężkiego – bardzo niebezpiecznego ostrego zespołu niewydolności oddechowej, wstrząsu septycznego, kwasicy metabolicznej, czy zaburzeń krzepnięcia krwi. Przypadki ciężkie dotyczą głównie osób starszych, szczególnie ze współistniejącymi chorobami. Spośród ponad 72 tys. przypadków pacjentów analizowanych jako chorych na COVID-19[i] znaczna część (80%) prezentowała objawy łagodne, 15% – ciężkie, a pozostałe 5% – krytyczne, gdzie pacjenci wymagali resuscytacji krążeniowo-oddechowej; 2-5% wszystkich pacjentów zmarło. Na śmiertelność wpływał wiek, choroby współistniejące oraz poziom wysycenia systemów opieki zdrowotnej. Śmiertelność pacjentów z krytycznym przebiegiem COVID-19 sięgała 61% (80% pacjentów powyżej 60 roku życia).

W przypadku COVID-19 szczególnie dużym problemem jest łatwe rozprzestrzenianie SARS-CoV-2 i blokowanie szpitali oraz pracowników służby zdrowia na kwarantannach. Zarówno podejrzewane, jak i potwierdzone przypadki zakażenia SARS-CoV-2 powinny być leczone w wyznaczonych szpitalach posiadających odpowiednie warunki izolacyjne w zakresie normalnej, jak i intensywnej terapii. W terapii COVID-19 stosuje się{w trakcie tworzenia oryginalnego artykułu – przyp. red.} głównie odpoczynek w łóżku, podczas którego monitorowane są podstawowe funkcje życiowe/ sercowo-naczyniowe (jak puls, saturacja tlenem, częstość oddechów, ciśnienie krwi) oraz stałe uzupełnianie niezbędnych witamin, elektrolitów, wody, substancji odżywczych itp.

Wirus SARS-CoV-2, negatywnie wpływając na układ odpornościowy, może w niektórych przypadkach prowadzić do wzrostu ekspresji cytokin prozapalnych w mięśniach szkieletowych. Ponadto często w przebiegu COVID-19 obserwuje się bóle mięśniowe, zmęczenie, jak i objawy zespołu niewydolności oddechowej. Dlatego rozważając klinikę COVID-19, w tym konieczność stałego odpoczynku chorego w łóżku, należy zauważyć, że pacjenci mają znacznie ograniczoną aktywność fizyczną. Ostatnie badania wskazują z kolei na potrzebę utrzymywania przez pacjentów kowidowych regularnego (łagodnego do umiarkowanego) treningu fizycznego pozytywnie wpływającego na system immunologiczny i kontrolowaną przez niego odpowiedź zapalną. Ponieważ pacjenci kowidowni nie mogą aktywnie korzystać z treningu fizycznego, należy rozważyć inne strategie pobudzające metabolizm „mięśniowo-szkieletowy”, jak stosowanie WBV, które można bezpiecznie podawać nawet pacjentom leżącym i, jak pokazują ostatnie badania, także będącym pod opieką oddziałów intensywnej terapii. {Oceniano już bowiem wstępnie efekty WBV u pacjentów wentylowanych mechanicznie i wibracje okazywały się zarówno bezpieczne, jak i potencjalnie korzystne – zwiększały metabolizm przy braku zmian podstawowych parametrów życiowych [Wollersheim i wsp., 2017] – przyp. red.}

Wiele doniesień pokazuje, że osłabienie układu mięśniowo-szkieletowego u pacjentów oddziałów intensywnej terapii jest poważnym efektem ubocznym ciężkiej choroby, negatywnie wpływającym na samą terapię oraz następującą rehabilitację. Próba wprowadzenia do terapii COVID-19 medycznych wibracji o adekwatnych parametrach, zastępujących aktywność fizyczną, poprawiających immunologię i metabolizm, wydaje się zatem interesującą strategią. Pasywna natura ćwiczeń WBV może być szczególnie istotna w przypadku skrajnie osłabionych pacjentów, niezdolnych do ćwiczeń aktywnych. Ponadto wymagania treningu wibracyjnego co do podaży tlenu są umiarkowane, jak i wymagania wobec systemu sercowo-naczyniowego. Pokazano to nie tylko na zdrowych kobietach i mężczyznach w różnym wieku, ale również u pacjentów z ustabilizowaną POCP, a nawet u pacjentów intensywnej terapii. Wielu autorów zwraca uwagę na zgłaszaną przez pacjentów poprawę subiektywnej oceny jakości życia po stosowaniu WBV, w tym przez pacjentów z tak ciężkim schorzeniem układu oddechowego, jak POCP, którego objawy można porównywać do objawów ciężkiego przebiegu COVID-19.

{Wydaje się zatem, iż należy niezwłocznie rozpocząć badania nad stosowaniem odpowiednich terapeutycznych zabiegów wibracyjnych celem walki z COVID-19, jak i z następstwami tej choroby – przyp. red.}

Więcej w:

[i] Pacjentów pozytywnie zdiagnozowanych genetycznie było ok. 45 tys., czyli 62%, pozostałych pacjentów wiązano z COVID-19 przyczynowo-objawowo: na podstawie charakterystycznych objawów i kontaktu z chorymi na COVID-19.