Skuteczność ćwiczeń stabilizujących tułów w połączeniu z wibracjami u nastoletnich pacjentów z nieswoistym bólem lędźwiowo-krzyżowym

W celu łagodzenia bólu i poprawy funkcjonowania u dorosłych pacjentów z bólem lędźwiowo-krzyżowym (low back pain – LBP) coraz częściej stosuje się wibracje, jako formę terapii uzupełniającej. Stymulacja wibracyjna może zmieniać wzorzec aktywności mięśni i przez to wpływać na poprawę i wzmocnienie ruchliwości różnych elementów szkieletu, w tym lędźwiowego odcinka kręgosłupa (lumbar spine – LS), uśmierzając LBP. Bóle kręgosłupa wiąże się najczęściej z osobami dorosłymi i, pomimo dużej liczby nastoletnich pacjentów skarżących się na LBP, nie poświęca się im uwagi w literaturze społecznej ani naukowej. W związku z tym koreańscy naukowcy z Uniwersytetu w Gimcheon’ie zbadali wpływ standardowych ćwiczeń stabilizujących tułów, w połączeniu z wibroterapią, na ból, propriocepcję, ruchliwość LS i koordynację lędźwiowo-biodrową podczas zgięcia z pozycji siedzącej do stojącej (sit to stand – STS) u nastoletnich pacjentów z LBP. Otrzymane wyniki wskazują na korzystne efekty wibroterapii, sugerując włączenie wibracji do terapii LBP u nastoletnich pacjentów.

Wibracje zwiększyły skuteczność ćwiczeń stabilizujących tułowia. Po 12 tygodniach treningów, względem pomiarów sprzed rozpoczęcia interwencji, obserwowano:

• zmniejszenie intensywności bólu, zarówno w grupie placebo (ćwiczenia bez wibracji), jak i w grupie wibracyjnej (ćwiczenia + wibracje), jednak w grupie wibracyjnej znacznie efektywniej (o -2,20 ± 1,00 pkt.), niż w grupie placebo (o -1,54 ± 1,14 pkt.);
• zwiększenie propriocepcji tułowia, zarówno w grupie placebo, jak i wibracyjnej, jednak znacznie efektywniej w grupie wibracyjnej (błąd zmiany pozycji zmniejszył się o -1,32 ± 0,56°), niż w grupie placebo (-0,64 ± 0,57°);
• większą poprawę ruchliwości LS, w tym maksymalnego zakresu ruchu i średniej prędkości kątowej LS, które znacznie bardziej wzrosły w grupie wibracyjnej (średnia zmiana: 9,77 ± 3,34° i 6,14 ± 6,28°/s, odpowiednio) w porównaniu z grupą placebo (średnia zmiana: 5,13 ± 2,79°i 2,10 ± 5,29°/s, odpowiednio). 

Opracowano na podstawie:

The Effectiveness of Trunk Stabilization Exercise Combined with Vibration for Adolescent Patients with Nonspecific Low Back Pain. Jung KS, Jung JH, In TS, Cho HY. Int J Environ Res Public Health. 2020 Sep 25;17(19):7024.

Badana populacja

Zrekrutowano 50 nastoletnich (10 – 19 lat) pacjentów z nieswoistym LBP i podzielono ich losowo na dwie grupy: badaną/ wibracyjną (ćwiczenia + wibracje; n = 25) i placebo (ćwiczenia bez wibracji; n = 25). Badani cierpieli na LBP przynajmniej przez 3 miesiące (wynik w skali wzrokowo-analogowej ≥ 3; zdolni do wykonywania zgięcia STS bez pomocy). Kryteria wyłączenia obejmowały:

• ciężką osteoporozę lub ciężką chorobę sercowo-naczyniową;
• postępującą chorobę endokrynologiczną lub nerwową;
• wcześniejsze doświadczenia z treningiem wibracyjnym;
• historię medyczną złamania lub operacji w ciągu ostatnich 2 lat;
• LBP wywołane przez określoną chorobę.

Procedura badania

Pacjenci byli oceniani przed i 1-2 dni po interwencji przez 3 dobrze wyszkolonych fizjoterapeutów, którzy nie zostali poinformowani o celu badania. Wszyscy pacjenci przeszli 36 sesji treningowych składających się z sześciu ćwiczeń każda. Pojedyncza sesja trwała 25 min i stosowano ją raz dziennie, 3 razy w tygodniu, przez 12 tygodni. Pacjenci w grupie badanej wykonywali standardowe ćwiczenia stabilizacji tułowia ze stymulacją wibracyjną, podczas gdy osoby z grupy placebo otrzymywały ćwiczenia stabilizacji tułowia bez stymulacji wibracjami.

Wszystkich pacjentów poproszono, aby w badanym okresie nie stosowali innej formy ćwiczeń poza treningiem związanym z eksperymentem.

Wykorzystanie wibracji w badaniu

Odnosząc się do wcześniejszych badań, które sugerowały, że najskuteczniejszymi w promowaniu aktywności mięśni podczas ćwiczeń stabilizujących tułów są wibracje o częstotliwości 15 Hz, w prezentowanym badaniu zastosowano taką częstotliwość wibracji. Amplitudę ustawiono na 2 mm.

Wyniki

Intensywność bólu

W obu grupach po interwencji obserwowano spadek natężenia bólu mierzonego Numeryczną Skalą Oceny Bólu (Numeric Pain Rating Scale – NPRS). W grupie wibracyjnej średnia zmiana była jednak wyraźnie głębsza (o -2,20 ± 1,00 pkt. względem pomiarów sprzed rozpoczęcia treningów), niż w grupie placebo (o -1,54 ± 1,14 pkt. względem pomiarów sprzed rozpoczęcia treningów; p < 0,05).

Propriocepcja tułowia

W obu grupach po interwencji obserwowano wzrost propriocepcji mierzonej zakresem błędu zmiany pozycji. W grupie wibracyjnej średnia zmiana była jednak wyraźnie głębsza (błąd zmiany pozycji zmniejszył się o -1,32 ± 0,56° względem pomiarów sprzed rozpoczęcia treningów), niż w grupie placebo (-0,64 ± 0,57° względem pomiarów sprzed rozpoczęcia treningów; p < 0,05).

Ruchliwość LS podczas zgięcia STS

Podczas fazy zginania STS maksymalny zakres ruchu i średnia prędkość kątowa LS znacznie bardziej wzrosły w grupie wibracyjnej (średnia zmiana: 9,77 ± 3,34° i 6,14 ± 6,28°/s, odpowiednio) w porównaniu z grupą placebo (średnia zmiana: 5,13 ± 2,79° i 2,10 ± 5,29°/s, odpowiednio). Również średnie stosunki ruchów lędźwiowych do biodrowych w płaszczyźnie strzałkowej uległy istotniejszej poprawie w grupie wibracyjnej (średnia zmiana: 0,09 ± 0,08) w porównaniu z grupą placebo (średnia zmiana: 0,05 ± 0,05)

Komentarz

Uważa się, że stymulacja wibracyjna zwiększa siłę mięśni i stabilność stawów poprzez wzmacnianie aktywności nerwowo-mięśniowej. Wibracje pobudzają wrzeciona mięśniowe, aktywując motoneurony alfa i wywołują skurcz mięśni poprzez stymulację odruchu rozciągania, gdy naprzemiennie, z odpowiednią częstotliwością, stymulują chwilowe rozluźnianie i skurcz mięśni. Jest to nie bez znaczenia dla pacjentów z LBP, wśród których większość prezentuje skurcze mięśni przykręgowych. I, jak pokazały wcześniejsze doniesienia, wibracje rozluźniają mięśnie oraz łagodzą ból mięśniowo-szkieletowy spowodowany wysokim napięciem mięśni u dorosłych pacjentów z LBP. Wykazano również znaczną poprawę propriocepcji po wibracyjnej stymulacji proprioceptorów, takich jak narządy ścięgniste Golgiego u dorosłych pacjentów z LBP. 

Wyniki prezentowanego doniesienia potwierdzają wcześniej obserwowane korzystne efekty wibroterapii na uśmierzanie bólu i poprawę propriocepcji w LBP, ale po raz pierwszy również u nastoletnich pacjentów.

Ponadto za dysfunkcje u pacjentów z LBP, które mają istotny wpływ na jakość życia, często odpowiada ograniczona ruchliwość LS i biodra – współpracujących ze sobą. Jak pokazały prezentowane badania, ruchliwość LS podczas zgięcia STS uległa znacznej poprawie pod wpływem wibracji u nastoletnich pacjentów z LBP.

Więcej w: