Wibroterapia, zastosowana po alloplastyce stawu kolanowego, istotnie zmniejsza częstość występowania problemów ze zgięciem kolana. Głównym celem rehabilitacji kolana, po endoprotezoplastyce stawu kolanowego, jest odzyskanie maksymalnego zakresu ruchu do czasu wypisu pacjenta ze szpitala. Przykurcz zgięciowy stawu kolanowego może prowadzić do dalszych komplikacji tj. niestabilność chodu, przeciążenie rzepki, uda czy  zmęczenia.

Zespół badawczy, z Katedry Chirurgii Ortopedycznej Uniwersytetu z Debreczyna, opracował metodę opartą na wibroterapii zapobiegania przykurczom zgięciowym stawu kolanowego po  endoprotezoplastyce. Test kliniczny miał porównać stopień likwidacji przykurczu zgięciowego kolana. Badania przeprowadzono w czasie pobytu w szpitalu badanych, których leczono z wykorzystaniem pasywnego rozciągania i wibroterapii pięty.

• Zakres likwidacji przykurczy zgięciowych stawu kolanowego od 0^o do 5^o stopni uzyskało 52,31% pacjentów leczonych pasywnym ruchem rozciągającym i ręczną fizjoterapią i 67,09% pacjentów z włączoną dodatkową terapią wibracyjną pięty.
• Zastosowanie leczenia uzupełniającego – przy pomocy wibroterapii pięty, w bezpośrednim okresie pooperacyjnym po całkowitej wymianie stawu kolanowego, znacznie zmniejsza częstość występowania wczesnych problemów ze zgięciem.

Opracowano na podstawie:

Application of a vibrating device for the prevention of flexion contracture after total knee arthroplasty. Sandor Mano, Judit Palinkas, Janos Szabo, Judit T. Nagy, Katalin Bako, Zoltan Csernatony . Eur J Orthop Surg Traumatol 25(1):167–72.

Badana populacja

Badanie przeprowadzono na 144 pacjentach po endoprotezoplastyce (alloplastyce) stawu kolanowego. Kryteria wykluczenia z programu badawczego obejmowały pacjentów: z reumatoidalnym zapaleniem stawów, wcześniejszą operację kolana, zakażeniem oraz brakiem zgody pacjenta na udział w projekcie. Wszyscy pacjenci poddani zostali pasywnemu rozciąganiu stawu kolanowego i manualnej fizjoterapii, a dodatkowo losowo wybrani pacjenci poddani zostali wibroterapii aplikowanej na pięty.

Procedura badawcza

Pacjenci zostali poddani pasywnemu rozciąganiu stawu kolanowego za pomocą Kinetec Spectra Knee (Patterson Medical) i manualnej fizjoterapii. Dodatkowo losowo wybrane osoby leczono z pomocą wibroterapii przez 10 minut dziennie, po której odpoczywali w pozycji leżącej, z kończyną dolną opartą na pięcie, na twardej gąbce. Takie ułożenie zapobiegało rotacji zewnętrznej kończyny górnej i pozwalało na strzałkowe ułożenie kolana. Stopień likwidacji przykurczy zgięciowych stawu kolanowego określono za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Pomiary wykonano przed i po tygodniu terapii.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Wibracje podawane były przez piętę. Pacjent ułożony był w pozycji leżącej z uniesioną kończyną i podpartą piętą, do której była aplikowana wibracja o amplitudzie 2 cm i częstotliwości 2 Hz. Dodatkowo, poprzez uniesienie i podparcie pięty, masa kończyny powodowała rozciąganie tkanek miękkich wokół kolana i zmniejszanie przykurczu zgięciowego.

Wyniki

Akceptowanym zakresem stopnia likwidacji przykurczy zgięciowych stawu kolanowego był zakres od 0^o do 5^o. Taki zakres ruchu uzyskało 52,31% pacjentów leczonych pasywnym ruchem rozciągającym i ręczną fizjoterapią oraz  67,09 % pacjentów z włączoną dodatkową terapią wibracyjną pięty. Istnieje znacząca różnica między metodami rehabilitacji: więcej pacjentów leczonych pasywnym ruchem rozciągającym i wibroterapią pięty uzyskało dopuszczalny zakres stopnia likwidacji przykurczy, niż ci, którzy otrzymywali tylko leczenie pasywnym ruchem rozciągającym w bezpośrednim okresie pooperacyjnym.

Komentarz

Pacjent z niewielkim przykurczem zgięciowym nie jest w stanie utrzymywać pozycji stojącej bez nadmiernego napięcia mięśniowego. Dodatkowo stopień utraty zakresu ruchu może spowodować uszkodzenie funkcji kolana. Jeśli ten stan utrzyma się przez dłuższy czas może doprowadzić do przykurczu artrogennego, który może być przyczyną dalszych zabiegów operacyjnych. Celem leczenia pooperacyjnego jest zmniejszenie bólu i osiągnięcie wczesnej mobilizacji stawu kolanowego. W niniejszej pracy jedną z metod terapii jest pasywne rozciąganie stawu kolanowego. Jednak autorzy pracy, stosujący tę terapię w praktyce, zgłaszają trudności z odpowiednim ułożeniem kończyny i kontrolą rzeczywistej pozycji kolana. Stworzona metoda wibroterapii pięty powoduje, że wspierana pięta jest poddawana drganiom mechanicznym w kierunku zgodnie z osią kończyny, z określoną z góry regulowaną amplitudą i częstotliwością. Dodatkowo uniesienie kończyny dolnej powoduje oddziaływanie siły grawitacji i bezwładności dzięki czemu tylna powierzchnia kolana będzie się rozciągać likwidując przykurcze stawu kolanowego. 

Więcej w:

Autor opracowania: dr Monika Bigosińska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu