Wibroterapia pozytywnie wpływa na gęstość kości, skład ciała i sprawność fizyczną więc można ją wykorzystać w rehabilitacji niepełnosprawnych dzieci i młodzieży w celu wspierania ich właściwego rozwoju.

Sprawność fizyczna osób dorosłych jest uwarunkowana tym jaki poziom sprawności osiągnięto w okresie dzieciństwa i dojrzewania. Osoby z upośledzeniami takimi jak zespół Downa, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, porażenie mózgowe  i wrodzona łamliwość kości charakteryzują się niewielką sprawnością fizyczną oraz zwiększonym ryzykiem osteoporozy. Autorzy artykułu dokonali przeglądu baz danych w celu odpowiedzi na pytanie jak wibroterapia pomaga w stymulowaniu rozwoju niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Przeszukiwanie baz MED-LINE, ePubMed, SPORT Discus oraz EMBASE obejmowało publikacje do sierpnia 2013. Według Amerykańskiego Kolegium Medycyny Sportowej, na sprawność fizyczną składa się budowa ciała, wydolność fizyczna, gibkość, siła mięśniową i wytrzymałość mięśni. Wibroterapia poprawia zarówno siłę maksymalną, wpływa na pobudliwość motoneuronów, zwiększa tworzenie kości oraz poprawia funkcje mięśni.

• Stosowanie dwa lub trzy razy w tygodniu przez 10 minut każdorazowo wibroterapii wykazała największą skuteczność w budowaniu zawartości mineralnej kości u dzieci z porażeniem mózgowym.
• Wibroterapia całego ciała pozytywnie wpłynęła na przyrost mięśni łydki po 13 tygodniach terapii dzieci z dystrofią mięśniową Duchenne’a.
• Wibracje całego ciała poprawiły siłę mięśni kończyn dolnych u dzieci i młodzieży pomiędzy 5 a 15 rokiem życia z wrodzoną łamliwością kości.
• Dzieci z porażeniem mózgowym stosujące wibracje całego ciała przez 8 tygodni poprawiły prędkość chodu, długość kroku, czas cyklu oraz kąt stawu skokowego.

Opracowano na podstawie:

Effect of Whole-Body Vibration Therapy on Health-Related Physical Fitness in Children and Adolescents With Disabilities: A Systematic Review
Ángel Matute-Llorente, Alejandro González-Agüero, Alba Gómez-Cabello, Germán Vicente-Rodríguez, José Antonio Casajús Mallén,

Procedura badawcza

Dwóch badaczy samodzielnie analizowało poszczególne bazy danych, aby uzyskać potencjalne publikacje. W wyszukiwanych wykorzystano słowa kluczowe: “dzieci” i “młodzież”(children” and adolescents),  „wibracje całego ciała”(wholebody vibration), „terapia wibracjami”(vibration therapy), „trening z zastosowaniem wibracji”(vibration training),„niepełnosprawność”(disabilities), „budowa ciała” (body composition), „sprawność fizyczna”(physical fitness), „beztłuszczowa masa ciała” (lean mass), „masa kostna”(bone mass), „masa tłuszczowa”(fat mass), „kondycja aerobowa”(aerobic fitness) oraz „siła mięśni”(muscle strength). Przeszukiwania zidentyfikowały 309 potencjalnie odpowiednich artykułów z czego do opisywanego przeglądu wybrano 22 publikacje.  

Wyniki

• Po 26 tygodniach wibroterapii całego ciała dzieci z dystrofią mięśniową lub porażeniem mózgowym zaobserwowano większy przyrost gęstości mineralnej kości beleczkowej (BMD) w bliższej kości piszczelowej w porównaniu z grupą kontrolną.
• Wibracje całego ciała poprawiły gęstość mineralną kręgosłupa i kości udowych u dziewczynek z zaburzeniami układu dokrewnego. Największa poprawa dotyczyła dzieci z najniższą masą kostną.
• Wibracje całego ciała wpływają na tendencję wzrostową fosfatazy alkalicznej (markera kościotworzenia) u dzieci z dystrofią mięśniową Duchenne’a, ale nie zaobserwowano korelacji z gęstością mineralną kości biodrowej.
• Po 52 tygodniach terapii wibracyjnej całego ciała zauważono wzrost gęstości mineralnej kości w kręgosłupie lędźwiowym i warstwie korowej w połowie trzonu kości udowej u młodych kobiet z niską masą kostną i wcześniejszym złamaniem
• Terapia wibracyjna połączona z fizjoterapią ogólną i ćwiczeniami poprawiła gęstość mineralną całego ciała, zawartość mineralną kości oraz spowodowała wzrost beztłuszczowej masy ciała u dzieci z obustronnym spastycznym porażeniem mózgowym.
• Stosowanie dwa lub trzy razy w tygodniu przez 10 minut każdorazowo wibroterapii wykazała największą skuteczność w budowaniu zawartości mineralnej kości u dzieci z porażeniem mózgowym.
•  Wibroterapia całego ciała pozytywnie wpłynęła na przyrost mięśni łydki po 13 tygodniach terapii dzieci z dystrofią mięśniową Duchenne’a.
• Wibracje całego ciała poprawiły siłę mięśni kończyn dolnych u dzieci i młodzieży pomiędzy 5 a 15 rokiem życia z wrodzoną łamliwością kości.

Wibroterapia wpłynęła pozytywnie na maksymalną siłę wyprostu kończyn dolnych u dzieci z porażeniem mózgowym.

• Po 4 tygodniach terapii wibracyjnej całego ciała u dzieci z mukowiscydozą zmiany funkcjonowania mięśni nie wykazały istotnych zmian, jednak zauważono poprawę siły mięśni kończyn dolnych. Autorzy zasugerowali, że poprawa wynikała ze zmian w funkcji nerwowo-mięśniowej niż ze wzrostu masy mięśniowej.
• Wibroterapia zmniejszyła spastyczność i poprawiła wzorzec ruchowy chodu u dzieci z porażeniem mózgowym, przepukliną mózgowo rdzeniową i wrodzoną łamliwością kości.
• Dzieci z porażeniem mózgowym stosującym wibracje całego ciała przez 8 tygodni poprawiły prędkość chodu, długość kroku, czas cyklu oraz kąt stawu skokowego.
• 20-tygodniowa terapia wibracji całego ciała miała pozytywny wpływ na równowagę młodzieży z zespołem Downa.

Komentarz

Wibroterapia wpływa istotnie na podnoszenie sprawności motorycznej niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Duże znaczenie mają wyniki badań mówiące o podnoszeniu masy kostnej. Występujące różnice  w wynikach można wyjaśnić różnymi protokołami leczenia i różnymi zmiennymi tj. masa ciała, rozmieszczenie środka ciężkości, co może mieć wpływ na skutki wibracji oddziałujące na masę kości. Ponadto, duże zróżnicowanie w protokołach leczenia (czas trwania od 8 do 52 tygodni, od 3 do 7 razy tygodniowo, od 30 sekund do 30 minut z częstotliwościami od 5 do 90 Hz i amplitudami od 3 do 4 mm) utrudnia porównywanie badań. Z analizy piśmiennictwa wynika jednak, że  10-20 minut, co najmniej 3 razy w tygodniu przez minimum 26 tygodni z wysoką częstotliwością (między 25 i 35 Hz) oraz międzyszczytowym przemieszczeniem (nie więcej niż 4 mm) może być odpowiednim protokołem, aby osiągnąć poprawę w budowie ciała niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Z powodu niewielka liczby prowadzonych w tym zakresie badań trudno określić różnice w stosowaniu wibracji (wibracje pionowe, wibracje oscylacyjne). Badania dotyczące wibracja całego ciała i ich wpływu na siłę mięśniową które koncentrowały się na rehabilitacji dzieci i młodzieży z wieloma chorobami lub dolegliwościami wykazywały tendencję ku poprawie zmiennych siły. Korzyści w sile mięśni mogły pojawić się w 26 tygodniu leczenia, stosowanym co najmniej 7 razy w tygodniu przez 10-20 minut, z częstotliwością między 15 a 30 Hz i międzyszczytowym przemieszczeniem od 1 do 4 mm.

Względnie niewiele badań nad wibroterapią prowadzoną u niepełnosprawnych dzieci i młodzieży oraz rozbieżność analizowanych zmiennych, stan zdrowia uczestników oraz protokoły leczenia doprowadziły do różnorodnych wyników. Dlatego konieczne jest dalsze prowadzenie badań oceniające wpływ wibracji na poprawę sprawności fizycznej niepełnosprawnych dzieci i młodzieży aby pomogły opracować odpowiednie protokoły terapeutyczne.

Więcej w:

Autor opracowania: dr Monika Bigosińska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu