Kliniczne zastosowania wibroterapii w praktyce ortopedycznej

Wibroterapię najczęściej stosuje się w zwalczaniu bólu, w celu poprawienia siły i gibkości mięśni, redukcji zmęczenia, przyspieszenia rehabilitacji i przywrócenia prawidłowej gęstości kości. Proponuje się ją jako opcjonalną terapię poprawiającą sprawność fizyczną oraz redukującą negatywne efekty starzenia. Wibroterapię zaleca się szczególnie pacjentom, którzy nie mogą czynnie, np. ćwicząc, dbać o układ mięśniowo-kostny. Jednakże, jak w przypadku stosowania każdej terapii, tak i w przypadku wibroterapii – wymagane jest właściwe „dawkowanie”. W literaturze naukowej ciągle brakuje jednoznacznych protokołów zalecających stosowanie określonych bodźców wibracyjnych w danym schorzeniu. Występują w związku z tym rozbieżne doniesienia odnośnie efektów wibroterapii. W prezentowanej tu pracy przeglądowej włoskich naukowców zebrano informacje odnośnie wpływu wibroterapii na mięśnie, ścięgna oraz tkankę kostną na podstawie 71 starannie wyselekcjonowanych publikacji.

Celem niniejszych badań był gruntowny przegląd doniesień naukowych, koncentrując się na dostępnych urządzeniach do wibroterapii, parametrach stosowanych wibracji, praktyce ortopedycznej i oczekiwanych efektach terapii.

• Szczegółowo przedstawiono główne obserwacje 71 publikacji dotyczące zastosowania wibroterapii w ortopedii.
• W literaturze naukowej ciągle brakuje jednoznacznych protokołów zalecających stosowanie określonych bodźców wibracyjnych w danym schorzeniu.
• Wydaje się, że dostarczanie wibracji o częstotliwości kilkudziesięciu Hz i niskiej amplitudzie imituje bodźce z jakimi ludzkie ciało spotyka się na co dzień. Dlatego efekty stosowania wibracji o takich parametrach powinny być bezpieczne i zapewniać korzyści porównywalne z ćwiczeniami fizycznymi o niskiej intensywności.

Opracowano na podstawie:

Clinical applications of vibration therapy in orthopaedic practice. Cerciello S, Rossi S, Visonà E, Corona K, Oliva F. Muscles Ligaments Tendons J. 2016 Jan-Mar;6(1):147-56. doi: 10.11138/mltj/2016.6.1.147. eCollection 2016 Jan-Mar. Review. PubMed PMID: 27331044; PubMed Central PMCID: PMC4915454.

Procedura badania i badana populacja

Analizowano opublikowane artykuły do sierpnia 2015 roku, przeszukując następujące bazy danych: PubMed, Ovid, Cochrane Reviews, Google Scholar. Stosowano następujące pojęcia kluczowe: “vibration therapy”, “whole-body vibration”, “orthopaedics”. W wytypowanych pierwotnie 109 publikacjach przeglądano również referencje danego artykułu i w ten sposób, po odrzuceniu części artykułów niespełniających założonych kryteriów (m. in.: musiały być w j. ang., tylko pełne artykuły), do analizy wybrano ostatecznie 71.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Analizowano wpływ wibroterapii na mięśnie, ścięgna i kościec w różnych układach klinicznych, opierając się o różne opublikowane modele podawania wibracji.

Wyniki

Część artykułów (51) koncentrowała się na wpływie wibroterapii na mięśnie i ścięgna. Analizowano tam osoby zdrowe i aktywne (21 artykułów), starsze (13) i dzieci (1). Dwadzieścia artykułów przedstawiało badania kliniczne wpływu wibroterapii na kościec, zwracając uwagę na sposoby podawania wibracji. Siedem publikacji dotyczyło spekulacji na temat mechanizmów działania wibracji wpływających na metabolizm kostny, 11 opisywało wibroterapię u kobiet po menopauzie, a 2 – wpływ wibroterapii na kościec u niepełnosprawnych dzieci z osteopenią.

Podkreślono stosowanie w klinice 2 rodzajów urządzeń dostarczających wibracje: generujące wibracje całego ciała (ogólnoustrojowo) lub dostarczające wibracje lokalnie do pojedynczych mięśni. Oba bazują na mechanicznej stymulacji charakteryzującej się określoną częstotliwością i amplitudą. Wibracje ogólnoustrojowe stosuje się w zakresie 20 – 50 Hz, podczas gdy lokalne tolerowane są nawet dla znacznie większych wartości (300 – 500 Hz).

Komentarz

Spośród przeanalizowanych publikacji większość pokazuje pozytywny wpływ wibroterapii na funkcje mięśni, aktywność fizyczną, ruchliwość i równowagę oraz gęstość kości. Jednak część publikacji pokazuje brak pozytywnych efektów wibracji. Tak duże różnice pomiędzy różnymi autorami mogą być spowodowane stosowaniem różnorodnych sprzętów generujących wibracje. Wibracje mogą być podawane pacjentowi różnokierunkowego (w pozycji poziomej, pionowej, czy z boków). Ponadto stosuje się różne parametry fizyczne wibracji (amplitudy/ przemieszczenia wywołujące siłę grawitacji od < 1 do > 15 g; częstotliwości: od 5 do 90 Hz). Precyzyjny dobór właściwych częstotliwości i intensywności działania wibracji wydaje się mieć większe znaczenie w przypadku stosowania wibracji lokalnych.

Wibroterapia dostarcza tkance kostnej i mięśniowo-ścięgnistej anaboliczne bodźce mechaniczne. Naśladują one ruch i ćwiczenia fizyczne, pozytywnie wpływając na funkcjonowanie i koordynację mięśni. Wpływ na metabolizm kości osiągany jest przez mechaniczną regulację mezenchymalnych komórek macierzystych, dostarczających prekursorów do wzrostu kości. Chociaż nie ustalono jak do tej pory (badania z 2015 roku) idealnego protokołu procedury i parametrów wibracji w wibroterapii danego schorzenia, wydaje się, że dostarczanie wibracji o niskiej amplitudzie i częstotliwości kilkudziesięciu Hz imituje bodziec fizjologiczny, z jakim ludzkie ciało spotyka się na co dzień. Efekty stosowania wibracji o takich parametrach powinny zatem być bezpieczne i zapewniać korzyści porównywalne z ćwiczeniami fizycznymi o niskiej intensywności.

Więcej w: