Wibroterapia może być realną metodą leczenia uzupełniającego w celu poprawy funkcji autonomicznej serca i umiarkowanie wysokiego ciśnienia tętniczego u kobiet otyłych po menopauzie.

Zmienność rytmu serca (HRV – heart rate variability) jest nieinwazyjnym narzędziem do oceny funkcji autonomicznej serca i dostarcza informacji na temat ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. Menopauza i otyłość zwiększają ciśnienie krwi oraz ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, które mogą być częściowo spowodowane zaburzeniami autonomii serca. Choroby te mają wpływ na zwiększenie równowagi współczulno-przywspółczulnej wynikającej ze zmniejszenia aktywności przywspółczulnej (hamującej pracę serca) i zwiększenia aktywności współczulnej – sympatyczny (pobudzającej pracę serca). Dlatego też interwencja, które poprawia zmienność rytmu serca i ciśnienie tętnicze krwi, takich jak terapia ruchowa, może mieć istotne znaczenie kliniczne. Z powodu dyskomfortu mięśniowo-szkieletowego, braku czasu i ograniczeń fizycznych wiele otyłych kobiet po menopauzie nie ma motywacji do ćwiczeń fizycznych. Alternatywnym sposobem ćwiczeń poprawiającym siłę mięśni u kobiet po menopauzie jest trening wibracyjny stymulujący odruchowe skurcze mięśniowe. Celem pracy była ocena wpływu 8-tygodniowego programu treningowego z wykorzystaniem wibracji na zmienność pracy serca i ciśnienie tętnicze krwi u otyłych kobiet po menopauzie.

• Ośmiotygodniowytrening wibracyjny poprawił równowagę współczulno-przywspółczulną serca.
• Odnotowano istotny spadek wskaźnika LF/HF (z 1,1 do 0,8), który jest wykorzystywany do ilościowego określenia związku pomiędzy współczulną i przywspółczulną aktywnością nerwów w grupie kobiet stosujących trening wibracyjny.
• Trening wibracyjny spowodował spadek skurczowego ciśnienia tętniczego (z 139 mm Hg do 131 mm Hg) i spadek rozkurczowego ciśnienia tętniczego (z 80 mm Hg do 71 mm Hg).

Opracowano na podstawie:

Whole-Body Vibration Exercise Therapy Improves,Cardiac Autonomic Function and Blood Pressure in Obese Pre- and Stage 1 Hypertensive Postmenopausal Women Alexei Wong, Stacey Alvarez-Alvarado, Amber Kinsey, Arturo Figueroa. The Journal Of Alternative And Complementary Medicine. Volume 00, Number 0, 2016, pp. 1–7

Badana populacja

Do badań zaproszono dwadzieścia pięć kobiet po menopauzie w wieku 50-65 lat, otyłych (wskaźnik masy ciała [BMI] > 30 i < 40 kg/m2). Kryteria wyłączenia obejmowały palenie, choroby układu krążenia, cukrzycę, inne choroby, które mogą wpływać na autonomiczny układ nerwowy, problemy z układem mięśniowo-szkieletowym, które ograniczyłyby stosowanie terapii wibracyjnej oraz stosowanie leków lub hormonalnej terapii zastępczej w ciągu 6 miesięcy przed badaniem. Wszystkie kobiety prowadziły siedzący tryb życia, zdefiniowany jako wykonywanie, mniej niż przez 1 godzinę, regularnych ćwiczeń w tygodniu w poprzednim roku.

Procedura badawcza

Badane kobiety zostały przypisane do grupy z treningiem wibracyjnym (n = 13) oraz grupy kontrolnej bez ćwiczeń (n = 12). Pomiary zostały pobrane na początku przed terapią oraz po 8 tygodniach rano o tej samej porze dnia uczestnicy zostali poinstruowani, aby w trakcie badania nie zmieniać swoich przyzwyczajeń związanych ze stylem życia. Poziomy aktywności fizycznej oceniano na podstawie skali aktywności fizycznej osób starszych (PASE). Ponadto, w celu zminimalizowania zmienności dietetycznej uczestnicy zostali poproszeni o przedłożenie ich 3-dniowego jadłospisu. Uczestnicy grupy z treningiem wibracyjnym odbywały nadzorowany trening 3 razy w tygodniu, w odstępie co najmniej 48 godzin przez 8 tygodni.

Badanie zmienności rytmu serca

Spoczynkowe pomiary rytmu zatokowego (R-R) wykonywano w pozycji leżenia tyłem po co najmniej 10 minutach odpoczynku w ciszy, w pomieszczeniu o regulowanej temperaturze (23 ± 1°C) za pomocą bezprzewodowego monitora pracy serca. Wszystkie odstępy R-R zostały zbadane pod kątem artefaktów i przedwczesnych uderzeń. Zmienność rytmu serca (HRV) oznaczono ilościowo z 5-minutowych segmentów wolnych od artefaktów. Celem analizy całkowitej mocy widma zmienności odstępów R-R ocenia się następujące składowe:

– HF (high frequency): o wysokiej częstotliwości (0,15 –  0,4 Hz), opisuje zmiany związane z aktywnością przywspółczulną,

– LF (low frequency): o niskiej częstotliwości (0,04 – 0,15 Hz), opisuje zmiany modulowane przez układ współczulny.

Stosunek LF do HF (LF/HF) może być wykorzystany do ilościowego określenia związku pomiędzy współczulną i przywspółczulną aktywnością nerwów (równowaga współczulno-przywspółczulna). Spoczynkowe ciśnienie ramienne mierzono za pomocą urządzenia automatycznego. W każdym punkcie czasowym zebrano i uśredniono dwa pomiary w odstępach 1-minutowych.

 Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Uczestnicy wykonali cztery statyczne i cztery dynamiczne ćwiczenia kończyn dolnych na platformie wibracyjnej, która wytwarzała wibracje pionowe przy różnych wybranych częstotliwościach z niską lub wysoką amplitudą. Ćwiczenia wykonywano w przysiadzie przy kącie zgięcia 90° i 120° ze stopami ustawionymi na szerokość bioder oraz w przysiadzie z szeroko rozstawionymi stopami przy kącie zgięcia 120° oraz spiętymi łydkami przy maksymalnym uniesieniu pięt. Ćwiczenia statyczne wykonywano tak, aby nie zmienić położenia stawu. Ruch podczas ćwiczeń dynamicznych był kontrolowany przy użyciu metronomu z częstotliwością 3-sekundowej fazy ekscentrycznej i 2-sekundowej fazy koncentrycznej. Intensywność i objętość treningu postępowały poprzez zwiększanie intensywności wibracji (częstotliwość 25 – 40 Hz), zmiany amplitudy od niskiej do wysokiej, czasu trwania serii ćwiczeń (30 – 60 sekund), liczby serii (1 – 5), całkowitego czasu trwania sesji treningowej (11 – 60 minut) oraz pomniejszenia czasu trwania okresów odpoczynku (60 – 30 sekund). Grupa kontrolna nie uczestniczyła w żadnych nadzorowanych ćwiczeniach.

Wyniki

Ośmiotygodniowy trening wibracyjny poprawił równowagę współczulno-przywspółczulną serca poprzez jednoczesne zwiększenie mocy HF (high frequency) o 8% i zmniejszenie mocy LF (low frequency) o 8%. W grupie stosującej tę metodę treningową odnotowano także istotny spadek wskaźnika LF/HF (z 1,1 do 0,8) który jest wykorzystywany do ilościowego określenia związku pomiędzy współczulną i przywspółczulną aktywnością nerwów. W grupie stosującej trening wibracyjny wystąpił efekt przeciw-nadciśnieniowy u kobiet w fazie przed-nadciśnieniowej jak i z nadciśnieniem w pierwszej fazy (spadek skurczowego ciśnienia tętniczego z 139 mm Hg do 131 mm Hg, spadek rozkurczowego ciśnienia tętniczego z 80 mm Hg do 71 mm Hg).

Komentarz

Trening wibracyjny poprawia modulację autonomiczną serca poprzez zwiększenie rytmu serca spowodowanego wagotonią (stanem wzmożonego napięcia nerwu błędnego lub układu przywspółczulnego) i zmniejszenie aktywności współczulnej u kobiet otyłych po menopauzie. Ponadto trening wibracyjny wywarł istotny efekt przeciw-nadciśnieniowy u kobiet w fazie przed-nadciśnieniowej jak i z nadciśnieniem w fazie 1. W grupie badanej zaobserwowano znaczny wzrost HF widma o wysokiej częstotliwości (0,15 – 0,4 Hz), odzwierciedlający udowodnioną modulację unerwienia przywspółczulnego serca. Ta obserwacja jest zgodna z poprzednią pracą autorów artykułu, która wykazała wzrost HF po treningu wibracyjnym u kobiet otyłych przed menopauzą. Taki trening można uznać za rodzaj treningu oporowego, ponieważ poprawia siłę i masę mięśniową a efekty po jego wykonaniu są podobne do konwencjonalnego treningu oporowego. Ponieważ wiele otyłych kobiet po menopauzie może nie być skłonnych do wykonywania intensywnych ćwiczeń oporowych z powodu braku własnej motywacji i dyskomfortu, trening wibracyjny może być alternatywną interwencją w celu poprawy aktywności unerwienia przywspółczulnego serca u kobiet po menopauzie.

Spadek wskaźnika LF i stosunku LF/HF świadczy o zmniejszeniu równowagi współczulno-przywspółczulnej, co wiąże się z wydłużeniem życia i mniejszym ryzykiem wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Tak więc zmniejszenie równowagi współczulno-przywspółczulnej po treningu wibracyjnym może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia u otyłych kobiet po menopauzie. Opisywane badanie wykazało spadek ramiennego skurczowego ciśnienia tętniczego krwi  i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi po treningu wibracyjnym. Wcześniejsze badania przeprowadzone przez autorów wykazały znaczne zmniejszenie ramiennego skurczowego ciśnienia tętniczego krwi i rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi po 6 i 12 tygodniach treningu wibracyjnego u kobiet z otyłością w okresie pomenopauzalnym w fazie przed nadciśnieniowej i z nadciśnieniem tętniczym. Dlatego też obecne badanie ponownie podkreśla pogląd, że trening wibracyjny jest skuteczną interwencją na rzecz poprawy ciśnienia tętniczego u kobiet otyłych po menopauzie.

Więcej w: