Wyniki badania potwierdzają korzystny wpływ wibroterapii miejscowej na siłę mięśniową starszych pacjentów, poprawiając stabilność postawy i ich mobilność.

Brak stabilności postawy osób starszych wpływa na zwiększone ryzyko przypadkowych upadków i wynikających z nich obrażeń, które w konsekwencji są przyczyną hospitalizacji, a niekiedy śmierci. Stabilność postawy jest utrzymywana przez integrację sygnałów somatosensorycznych, wzrokowych i przedsionkowych z centralnym układem nerwowym, a następnie z wyjściami do układu mięśniowo-szkieletowego. Wszystkie te składowe pogarszają się z wiekiem. Spadek funkcji proprioceptywnej może stanowić podstawowy aspekt procesu starzenia się. Badania włączające do swoich protokołów powtarzalne wibracje mięśni poprawiają funkcjonalność nerwowo mięśniową osób starszych i tym samym wpływają na zmniejszenie ryzyka upadków. Celem opisywanego badania była ocena wpływu drgań miejscowych na kontrolę postawy, równowagę i czynność funkcjonalną osób starszych, skarżących się na zaburzenia równowagi.

• Wprowadzenie miejscowej wibracji mięśniowej pozytywnie wpłynęło na  poprawę równowagi pacjentów (analiza stabilometryczna).
• Wyniki testu Tinetti potwierdzają pozytywny wpływ wibracji na równowagę i chód pacjentów (wzrost mediany punktacji testu z 20 do 22).
• Po terapii wibracyjnej czas wykonania testu TUG (test chodu z obrotem i siadem na krześle) poprawił się z 17,9 sek. do 14,6 sek.
• Wyniki testu TUG po wibracjach miejscowych wykazały poprawę czasu jego wykonania, poprawę czasu wstawania (z 1,7 s do 1,48 s) oraz poprawę obrotu wykonywanego w teście ( z 44,7 °/s do 48,3 °/s).
• Czas potrzebny na wykonanie fazy siedzenia (czas wymagany na przejście od stania do siedzenia) nie został zmieniony.

Opracowano na podstawie: 

Does focal mechanical stimulation of the lower limb muscles improve postural control and sit to stand movement in elderly? G. Attanasio, F. Camerota, M. Ralli, G. Galeoto, G. La Torre, M. Galli, M. De Vincentiis, A. Greco, Claudia Celletti. Aging Clinical and Experimental Research

Badana populacja

Do projektu zaproszono grupę pacjentów powyżej 65 lat z zaburzeniami równowagi.  Kryteriami wykluczającymi włączenia do badań były: ostra choroba przedsionkowa, ostre obrażenia ortopedyczne, obecność demencji i terapie farmakologiczne, które mogłyby zmienić ruch lub postrzeganie przestrzenne. 

Procedura badawcza

Pacjentów oceniano przed leczeniem, bezpośrednio po terapii, po 1 tygodniu i po 1 miesiącu od wprowadzenia terapii. W badaniach wykorzystano skale kliniczne oraz ilościowe testy funkcjonalne. Skala MMSE (Mini Mental State Examination) służy do oceny stanu poznawczego pacjentów, to narzędzie rozpoznawania otępień.  Geriatryczna Skala Depresji, (Geriatric Depression Scale – GDS) to narzędzie przesiewowe, zapewniające możliwość dokonywania oceny natężenia symptomów depresji u osób w podeszłym wieku. Skala aktywności w życiu codziennym (ADL) to narzędzie do zintegrowanego procesu diagnostycznego, którego celem jest ustalenie zakresu zaburzenia zdrowia, priorytetów leczniczo-rehabilitacyjnych, potrzeb oraz możliwości zapewnienia dalszego leczenia, pielęgnacji, rehabilitacji i opieki. Skala opisuje podstawowe czynności życiowe pacjenta: zdolność utrzymywania higieny, samodzielnego ubierania się i rozbierania, podstawową mobilność, kontrolowanie podstawowych czynności fizjologicznych. Ocenę ryzyka upadku oparto o Performance-Oriented Mobility Assessment (POMA), skali Tinetti. Całkowita skala POMA (POMA-T) składa się ze skali równowagi (POMA-B) i skali chodu (POMA-G). Ponadto wykonano testy funkcjonalne z wykorzystaniem  platformy równowagi z otwartymi i zamkniętymi oczami (analiza stabilometryczna) oraz test Timed Up-and-Go (TUG) (test chodu z obrotem i siadem na krześle). Jako bardziej reprezentatywne do oceny testu TUG były: czas potrzebny na wykonanie testu TUG, czas potrzebny na wykonanie fazy wstawania, czas potrzebny na wykonanie fazy siedzenia (czas wymagany na przejście od stania do siedzenia); prędkość wykonania środkowego obrotu TUG (środkowe obracanie TUG).

 Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Terapię wibracyjną stosowano równocześnie na mięśnie czworogłowe obu nóg pacjenta. Wibracje stosowano prostopadle do mięśnia z częstotliwością 100 Hz i amplitudą 0,2–0,5 mm. Pacjenci ułożeni byli w pozycji leżącej z napiętymi mięśniami czworogłowymi. Taką wibrostymulację stosowano przez 3 dni przez 30 minut, podzielonej na 10 minutową stymulację i 1 minutę przerwy podczas której następowało rozluźnienie mięśnia czworogłowego.

 Wyniki

Analiza stabilometryczna (ocena równowagi) wykazała istotne statystycznie różnice przy zamkniętych oczach, podczas gdy nie wykazano istotnych różnic w ocenie otwartych oczu. Wynik Romberga (porównanie wyników przy oczach zamkniętych i otwartych) znacząco obniżył się po zabiegach wibroterapii. Przed rozpoczęciem wibroterapii indeks Romberga wynosił 188,11, po miesiącu od wprowadzenia terapii 69,80. Mediana punktacji wyniku testu Tinetti (ocena ryzyka upadku) znacznie wzrosła zaraz po leczeniu (z 20 do 22). Wyniki testu Timed Up-and-Go (TUG) wykazały poprawę czasu jego wykonania (z 17,9 s do 14,6 s), poprawę czasu wstawania (z 1,7 s do 1,48 s) oraz poprawę obrotu wykonywanego w teście ( z 44,7 °/s do 48,3 °/s). Czas potrzebny na wykonanie fazy siedzenia (czas wymagany na przejście od stania do siedzenia) nie został zmieniony.

 Komentarz

Głównym odkryciem tego badania jest to, że miejscowe wibracje doprowadziły do znaczącej poprawy stabilności zarówno statycznej jak i dynamicznej. W zastosowanym w badaniach teście TUG Timed Up-and-Go zaobserwowano statystycznie istotne skrócenie całkowitego czasu testu związane z poprawą fazy wstawania, a ponadto poprawą prędkości obrotowej. Sugeruje to, że bezpośrednio po wibracjach pacjenci wykazywali lepszą stabilność i siłę mięśniową. Potwierdza to również teorię indukowania zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, co powoduje spontaniczny wzrost codziennych czynności. Wyniki przedstawione w tym artykule potwierdzają korzystną rolę miejscowych wibracji mięśniowych u starszych pacjentów z niestabilnością postawy. W przyszłych badaniach zalecana jest większa randomizacja, większa grupa badawcza i dłuższy czas kontroli efektów działania bodźca wibracyjnego.

Więcej w:

Autor opracowania: dr Monika Bigosińska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu