Opisywany projekt badawczy został zrealizowany w Szpitalu Rasool-e-Akram. W projekcie uczestniczyły czterdzieści trzy kobiety skierowane przez ginekologa po pierwotnej ocenie klinicznej. Badanie zaprojektowano jako randomizowane badanie kliniczne. Kobiety przydzielono losowo do dwóch grup: z wibroterapią i z programem ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy. Celem badania było porównanie wpływu tych działań leczniczych na poprawę funkcjonowania mięśni oraz poprawę jakości życia badanych kobiet.

• Jakość życia  (wibroterapia z 43,52±26,64 do 64,02 ± 26,5, ćwiczenia z 56,66± 22,57 do 74,47±16,71) i siła mięśni dna miednicy zwiększyły się zarówno w grupie z włączoną wibroterapią  jak i w grupie wykonującej trening mięśni dna miednicy (wibroterapia z 2,45±0,9 do 4,10±0,7, ćwiczenia z 2,66±0,96 do 4,18±0,85).
• Efekty końcowe obu protokołów ćwiczeniowych (wibroterapii i ćwiczeń mięśni dna miednicy) były podobne.
• Nie było różnic pomiędzy grupą ćwiczeniową a wibracyjną po trzech miesiącach obserwacji.

Opracowano na podstawie:

A Comparative Study of Whole Body Vibration Training and Pelvic Floor Muscle Training on Women’s Stress Urinary Incontinence: Three- Month Follow-Up Farzinmehr A; Moezy A, Koohpayehzadeh J, Kashanian M. Journal of Family and Reproductive Health Vol. 9, No. 4, November 2015

Badana populacja

Uczestniczkami badań były kobiety w wieku 36 – 68 lat, u które od 4,5 roku cierpiały z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu. Średnie BMI badanych kobiet to 28,6 (nadwaga). Kobiety były mężatkami, bez infekcji płciowych, nie stosujących w przeszłości wibroterapii. Kobiety zostały poinformowane o metodach badawczych i podpisały zgodę na udział w projekcie. Kobiety zostało losowo prezydzielone do dwóch grup: z wibroterapią i z programem ćwiczeń mięśni dna miednicy.  

Procedura badawcza

Przed rozpoczęciem projektu uczestniczkom wykonano pomiar siły mięśni dna miednicy przez przeszkolonego fizjoterapeutę za pomocą cyfrowej palpacji. Kobiety zostały poproszone o oszacowanie zaawansowania choroby za pomocą skali VAS, gdzie 0 oznaczało brak objawów nietrzymania moczu, 10 duży problem z nietrzymaniem moczu. Do oceny jakości życia wykorzystano kwestionariusz jakość życia z nietrzymaniem moczu (I-QOL), który składa się z 22 pozycji oceniających obawy dotyczące nietrzymania moczu. Wyniki zostały następnie przekształcone w skale od zera do 100. Wynik 100 reprezentuje najlepszą możliwą QOL a 0 reprezentuje najgorsze wynik. Po wykonaniu tych badań obydwie grupy badawcze z włączona wibroterapią i z ćwiczeniami dna miednicy rozpoczęły program ćwiczeniowy: grupa wibracyjna wykonywała ćwiczenia na platformie wibracyjnej, grupa nie wibracyjna wykonywała program ćwiczeń, który składał się z ćwiczeń statycznego skurczu przywodzicieli bioder, mięśni pośladkowych i brzucha w pozycji stojącej, leżącej i siedzącej. Grupa została przeszkolona do wykonywania 3 -4 zestawów ćwiczeń z 15 – 20 powtórzeniem każdego z nich i z 60 sekundową przerwą między zestawami. Cały program ćwiczeniowy trwał przez cztery tygodnie z trzema treningami na tydzień. 

Podczas trzymiesięcznego okresu obserwacji wszystkie kobiety uczestniczyły raz w miesiącu w jednogodzinnych ćwiczeniach mięśni dna miednicy. Zachęcano także uczestniczki projektu do wykonywania ćwiczeń przynajmniej raz dziennie w domu. W celu lepszego monitoringu tych działań badane zostały poproszone o dokumentowanie czasu i wybranego zestawu, które przygotowano w formie materiału wideo dla każdej z kobiet.  

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Grupa wibracyjna wykonywała program w oparciu o protokół przedstawiony w tabeli.  Czas i częstotliwość stosowanej wibracji zwiększał się wraz z kolejnymi sesjami (od 30 do 60 sekund, od 30 do 50 Hz).

Wyniki badań

Pomiędzy grupami: wibracyjną i ćwiczeniową nie znaleziono istotnych różnic w wynikach przeprowadzonych testów. Jednak znamienne wyniki testów pojawiły się w obu grupach porównując je przed rozpoczęciem i po zakończeniu eksperymentu. Jakość życia mierzona testem I-QOL wzrosła w grupie z włączoną wibroterapią z 43,52±26,64 do 64,02±26,5, w grupie ćwiczeniowej z 56,66±22,57 do 74,47±16,71). W obu grupach wzrosła siła mięśni dna miednicy mierzona cyfrową palpacją (wibroterapia z 2,45±0,9 do 4,10±0,7, ćwiczenia z 2,66±0,96 do 4,18±0,85). Subiektywne odczuwanie ból spadło w grupie wibracyjnej z 7,95 ± 1,9 do 4,14 ± 1,9, a w grupie ćwiczeniowej z 7,42±1,64 do 3,05±1,46. Po 3 miesiące obserwacji efekty obu protokołów były podobne. 

Komentarz

Wysiłkowe nietrzymanie moczu wpływa na zdrowie fizyczne, społeczne, psychologiczne i seksualne. Definiowane jest przez osoby cierpiące na tę dolegliwość jako mimowolny wyciek moczu z cewki moczowej. Leczenie tej dolegliwości to interwencje zachowawcze tj. trening mięśni dna miednicy, poprawa stylu życia oraz interwencje farmaceutyczne i chirurgiczne. Głównym powodem wysiłkowego nietrzymania moczu jest dysfunkcja mięśni dna miednicy. U połowy kobiet przyczyną osłabienia mięśni dna miednicy była ciąża i poród. Trening mięśni dna miednicy to podstawowe narzędzie pracy z pacjentami, mający na celu poprawę ich siły oraz siły zwieracza cewki moczowej. Pomocna w tym działaniu może być wibroterapia. Ta bezinwazyjna metoda wpływa pozytywnie na poprawę siły mięśniowej, wytrzymałość i przewodnictwo nerwowo mięśniowe. Taka skuteczność działania jest zbadana nie tylko u osób zdrowych, ale również u osób z różnymi chorobami przewlekłymi, często niezdolnych do samodzielnego treningu.

Czterotygodniowa interwencja spowodowało poprawę siły mięśni w obu grupach: z włączoną wibroterapią jaki i w grupie wykonującej zestawy ćwiczeń poprawiające siłę mięśni dna miednicy. Poprawa siły tych mięśni  jest niezbędna w warunkach nagłego wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego. Wibroterapia wydaje się być dobrą metodą walki z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Zmiana siły mięśni dna miednicy nie jest jedynym efektem wibroterapii. Możliwe są także, inne aspekty takie jak czas, koordynacja, wytrzymałość i szybkość skurczu które mogą przyczynić się do poprawy jakości życia osób z tą chorobą. Wyniki innych badań potwierdzają wpływ wibracji o niskiej częstotliwości na wzrost siły i temperatury mięśni.  Wibroterapia to bodziec poprawiający propriocepcję, a włókna doprowadzające Ia i II wrzecion mięśni dna miednicy są wrażliwe na niewielkie zmiany długości mięśni stymulowane przez wibracje. Poprawa funkcji mięśniowej w grupie wibracyjnej  może również wynikać z jej wpływu na układ nerwowo-mięśniowy (odruch drgań tonicznych – cykliczne stany skurczu i rozluźnienia, synchronizacja jednostek mięśniowych), przyrost mięśniowy, stymulacja szlaków odruchów propriospinalnych.  

Chociaż nie było znaczącej różnicy wyników między grupami, to badanie ujawniło akceptację wibroterapii jako metody wpływającej pozytywnie na zmniejszenie dolegliwości związanych z wysiłkowym nietrzymaniem moczu i tym samym podniesienie jakości życia. Efekty terapeutyczne utrzymywały się 3 miesiące po zakończeniu leczenia, a pacjenci byli zadowoleni z leczenia, co było mocną stroną tego programu badawczego.

Wibroterapia okazała się tak samo skuteczną metodą leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu jak trening mięśni dna miednicy.

Więcej w:

Autor opracowania: dr Monika Bigosińska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu