Zastosowanie krzesła generującego drgania o niskiej częstotliwości jest  bezpieczną alternatywą dla ćwiczeń śróddializacyjnych oraz zwiększyło wartość wskaźnika adekwatności dializy.  

Celem badań prowadzonych na Śląskim Uniwersytecie Medycznym była ocena wpływu drgań o niskiej częstotliwości generowanych przez specjalnie zaprojektowany fotel do dializy na skuteczność i bezpieczeństwo hemodializy. Aktywność mięśniowa podczas procedury hemolizy wpływa na poprawę jej skuteczności. Hipotezą badawczą tego badania jest stwierdzenie, iż wibracje generowane poprzez krzesło do dializy mogą tak samo jak ćwiczenia fizyczne pozytywnie wpływać na filtrowanie różnych płynów podczas hemodializy.

• Po pojedynczej sesji hemodializy obejmującej pięć 3-minutowych cykli drgań, zaobserwowano wzrost wskaźnika adekwatności dializy (Kt/V) po wibroterapii  (1,62±0,23), w porównaniu do stanu bez wibracji (1,53±0,26 ).
• Współczynnik redukcji mocznika po stosowanej wibroterapii był wyższy (0,75±0,03) niż bez wibroterapii (0,73±0,03).
• Po wibroterapii nastąpił znaczny wzrost skurczowego ciśnienia krwi między pierwszym (146±18) a trzecim pomiarem (156±24).

Opracowano na podstawie:

The Effect of Mechanically-Generated Vibrations on the Efficacy of Hemodialysis; Assessment of Patients’ Safety: Preliminary Reports. Beata Hornik, Jan Duława, Czesław Marcisz, Wojciech Korchut, Jacek Durmała. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(4):594.

Badana populacja

W badaniu wzięło udział 21 dializowanych pacjentów w wieku 27–86 lat. Pacjenci byli hemodializowani średnio przez 35,2 ± 21,6 miesiąca (od 3 do 84 miesięcy). Kryteriami włączenia do badań było: wiek powyżej 18 roku życia, leczenie hemodializą w końcowej fazie choroby nerek trwającej co najmniej 3 miesiące, spoczynkowe ciśnienie krwi poniżej 180/100 mmHg w dniu stosowania wibracji, zakres glukozy żylnej 100–150 mg/dL oraz świadoma i dobrowolna zgoda na udział. Grupa kontrolna obejmowała tych samych pacjentów, ale jakość dializy określano podczas dwóch kolejnych standardowych sesji dializy bez fotela wibracyjnego.

Procedura badawcza

Przed i po dializie wibracyjnej zmierzono masę i wysokość ciała, wskaźnik masy ciała (BMI) i wskaźnik Charlson Comorbidity Index. Przed wibroterapią, po drugim cyklu wibroterapii i po jej zakończeniu wyliczono tętno oraz skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi. Przed dializą określono poziomy hemoglobiny, albuminy, kreatyniny, fosforu, parathormonu (PTH), sodu i potasu. Stężenie mocznika w surowicy mierzono przed i po dializie, a z uzyskanych wyników wyliczono współczynnika redukcji mocznika. Współczynnik adekwatności dializy (Kt/V) obliczono za pomocą równania Daugirdasa.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Dla potrzeb projektu wykonano urządzenie o nazwie roboczej „Krzesło wibracyjne” generujące wibracje o niskiej częstotliwości (3,14 Hz) i o amplitudzie 4 mm. Po 90 minutach od rozpoczęcia dializy urządzenie generujące wibracje włączono na 30 minut. Wibracje były zaplanowane w 3-minutowych odstępach – trzy minuty wibracji, po których następowały trzy minuty regeneracji. Cała interwencja składała się z 5 cykli wibracji po 3 minuty (całość 15 minut).

Wyniki

Przyczyną niewydolności nerek badanych było zapalenie kłębuszków nerkowych (28,5%), cukrzycowa choroba nerek (19%) i nefropatia nadciśnieniowa (19%). Po pojedynczej sesji hemodializy obejmującej pięć 3-minutowych cykli drgań, zaobserwowano wzrost wskaźnika adekwatności dializy (Kt/V) po wibroterapii  (1,62±0,23), w porównaniu do stanu bez wibracji (1,53±0,26). Współczynnik redukcji mocznika po stosowanej wibroterapii był wyższy (0,75±0,03) niż bez wibroterapii (0,73±0,03). Po wibracjach nastąpił znaczny wzrost skurczowego ciśnienia krwi między pierwszym (146±18) i trzecim pomiarem (156±24). Trzy kolejne odczyty rozkurczowego ciśnienia krwi i częstości akcji nie wykazały istotnych klinicznie różnic.

Komentarz

Pojedyncza sesja dializacyjna z zastosowaniem wibracji o niskiej częstotliwości poprawiała jakość dializy wyrażoną poprzez wzrost wskaźnika adekwatności dializy (Kt /V) i współczynnika redukcji mocznika. Dawka dializacyjna oparta na pomiarach tych współczynników jest związana z jakością życia pacjentów i może być uważana za czynnik wpływający na chorobowość pacjentów hemodializowanych. Held i wsp. przeanalizowali grupę hemodializowanych pacjentów z prawie 350 centrów dializ i wykazali spadek śmiertelności o 7% za każde 0,1 zwiększenie Kt/V. Wzrost współczynnika Kt/V można osiągnąć przez wydłużenie czasu sesji dializy, zwiększenie częstotliwości sesji dializy lub poprzez stosowanie ćwiczeń wewnątrzdializacyjnych. W związku z unieruchomieniem w trakcie dializy pacjenci hemodializowani charakteryzują się niewystarczającą aktywnością fizyczną. Jednak stosowanie ćwiczeń śróddializacyjnych jest często ograniczone ze względu na zmęczenie, strach przed poruszaniem się w trakcie procedury lub brak motywacji. Alternatywą może być wprowadzenie wibracji w trakcie dializy. Redukcja mocznika obserwowana w tym badaniu była porównywalna do wyników uzyskanych za pomocą ergometru rowerowego czy elektrostymulacji. W projekcie badawczym przeprowadzono także ocenę wpływu drgań na podstawowe parametry hemodynamiczne. Wibracje wpłynęły na znaczny wzrost skurczowego ciśnienia krwi podczas gdy nie stwierdzono istotnej zmiany rozkurczowego ciśnienia krwi i częstości akcji serca. Taka odpowiedź ciśnienia krwi jest porównywalna z odpowiedzią hemodynamiczną podczas wysiłku fizycznego przy zwiększonym obciążeniu. Utrzymanie normalnego ciśnienia krwi podczas hemodializy, a zwłaszcza zapobieganie hipotonii śróddializacyjnej ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pacjentów. Wibroterapia niweluje negatywne skutki przedłużonej pozycji półleżącej, symulując wpływ pompy żylnej charakterystycznej dla chodzenia, jak również zwiększają średnie ciśnienie krwi. Ze względu na małą liczebność próby, wyniki należy ostrożnie interpretować, jednak mogą one być punktem wyjścia do dalszych badań nad wpływem wibracji na wskaźniki jakości dializ i równowagę hemodynamiczną w czasie hemodializy.

Więcej w: