Celem badania, przeprowadzonego na Teherańskim Uniwersytecie Medycznym, było sprawdzenie natychmiastowych skutków wibracji na podeszwowe części stóp, które mają istotny wpływ na równowagę u pacjentów po udarze mózgu. Jak dowodzą wyniki badania, zastosowanie wibracji z określonymi parametrami na podeszwę stopy może pobudzać jej receptory oraz ma bezpośredni, pozytywny wpływ na postawę i równowagę chorej osoby. 

• W efekcie zabiegów wibroterapii  zmniejszyła się spastyczność zginacza podeszwowego stopy.
• Kontrola postawy była lepsza po zastosowaniu wibracji podeszwowych (z 18,23 do 21,82 pkt), niż po wibracjach placebo (18,32 do 18,95) – wynik Mini-BESTest.
• Pasywne zgięcie grzbietowe stopy (PROM) poprawiło się w większym stopniu po wibracjach aktywnych (z 24,68 ± 7,23 do 26,77 ± 7,43), niż po wibracjach placebo (z 23,77 ± 7,58 do 24,82 ± 7,79).

Opracowano na podstawie:

A clinical single blind study to investigate the immediate effects of plantar vibration on balance in patients after stroke. Azam Karimi AhmadAbadi, Soofia Naghdi, Noureddin Nakhostin Ansari, Zahra Fakhari, Maede Khalifeloo Journal of Bodywork and Movement Therapies Volume 22, Issue 2, April 2018, Pages 242-246

Badana populacja

W badaniach wzięło udział 22 osoby (8 kobiet, 14 mężczyzn; wiek 55,82 ± 11,87 lat). Badani, którzy zostali włączeni do badania, przebywali w klinice Physiotherapy Clinic for Stroke, Szkoła Rehabilitacji, TUMS, w Teheranie (Iran). 

Kryteria włączenia do badania były następujące: 1) spastyczne porażenie połowicze, wynikające z udaru mózgu; 2) co najmniej 6-miesięczny czas trwania od początku udaru; 3) wiek ≥ 18 lat; 4) wynik spastyczności zginacza podeszwy MMAS ≥1; 5), zdolność do samodzielnego chodzenia na dystans co najmniej 6 metrów; 6) zdolność do zrozumienia i przestrzegania ustnych poleceń. 

Do kryteriów wyłączenia należeli: 1) badani, którzy uczestniczyli w jakiejkolwiek interwencji medycznej, poprawiającej równowagę; 2) posiadali jakiekolwiek inne zaburzenie neurologiczne, mające wpływ na równowagę; 3) przyjmowali leki, które wpływają na równowagę lub świadomość 4) przebyli operację  kończyn dolnych w ciągu ostatnich 12 miesięcy; 5) osoby mające poważny problem ze wzrokiem, niedowidzenie połowiczne i zaburzenia przedsionkowe.

Procedura badawcza

Interwencję przeprowadzono w dwóch sesjach: 1 sesja wibracji placebo podczas której nie przekazywano żadnych wibracji oraz 1 sesja wibracji aktywnych. Sesje terapii były oddzielone tygodniową przerwą. Pomiary wskaźników wykonano przed i bezpośrednio po wibracjach placebo, w trakcie pierwszej sesji i po tygodniu. Takie same pomiary wykonano w sesji drugiej, przed i bezpośrednio po aktywnych wibracjach. W dalszej części artykułu opisane zostały poszczególne testy.

Pomiar Równowagi – Mini-BESTest

Równowagę oceniono za pomocą testu Mini-BESTest. Mini- BESTest jest klinicznym testem równowagi u pacjentów po udarze mózgu i składa się z 14 punktów, które oceniają 4 różne podsystemy równowagi (‘Wstępne przystosowania posturalne’, ‘Reakcje posturalne’, ‘Orientację czuciową, oraz ‘Równowagę podczas chodzenia’). Każdy punkt jest oznaczony od 0 (najniższy stopień funkcji) do 2 (najwyższy stopień funkcji), oraz maksymalny łączny wynik 28 punktów. 

Pomiar spastyczności – Zmodyfikowana Skala Ashworth’a

Spastyczność zginacza podeszwy oceniono za pomocą Zmodyfikowanej Skali Ashworth’a. Poziom spastyczności ocenia się punktowo od 0 (brak wzrostu w tonusie) do 4 (uszkodzona strona sztywna w zginaniu lub prostowaniu).

Pomiar zakresu ruchu pasywnego

Do pomiaru zakresu ruchu pasywnego, wykorzystano dwupłatowy goniometr. Nieruchome ramię goniometru umieszczono wzdłuż bocznej kości strzałkowej, natomiast ruchome ramię umieszczono przy podeszwie uszkodzonej stopy. Pacjenci leżeli na wznak, kolano i biodro było wyprostowane, a kostka w pozycji spoczynkowej. Następnie osoba badająca, biernie poruszała stawem skokowym osoby badanej, do zakresu maksymalnego zgięcia grzbietowego stawu skokowego, co zapisano, jako końcowe ustawienie zgięcia grzbietowego.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Wibracje aplikowano za pomocą urządzenia wibracyjnego, które składało się z dwóch oscylatorów przymocowanych do obudowy, tak aby kąt aplikowania wibracji mógł zostać dostosowany do pozycji stopy. Górna powierzchnia obudowy posiadała dwa panele przeznaczone na stopy, przez które przekazywane były wibracje. Osoba badana leżała na wznak, zginając kolana, boso, z rękami przy tułowiu. Fizjoterapeuta umieszczał chorą stopę na płycie urządzenia wibracyjnego i zabezpieczał ją za pomocą trzech rzepów. Podczas pierwszej sesji, badani otrzymali wibracje placebo, w których wytwarzano dźwięk bez wibracji, ustawiając częstotliwość 100 Hz przez 5 min. Podczas drugiej sesji, badani zostali poddani aktywnym wibracjom o częstotliwości 100 Hz przez 5 min.

Wyniki badań

Uzyskane parametry wskaźników potwierdzają postawioną przez naukowców hipotezę. Miejscowe wibracje podeszwowe sparaliżowanej stopy poprawiły równowagę, zmniejszyły spastyczność stopy oraz zwiększyły zakres ruchu pasywnego zgięcia grzbietowego stawu skokowego.

Wskutek wibracji nastąpił wzrost w średnim wyniku testu Mini-BESTest, zarówno po wibracjach aktywnych, jak i  wibracjach placebo. Średni wynik testu Mini-BESTest po wibracjach aktywnych, był znacznie wyższy w porównaniu z wibracjami placebo.

Średnia wyniku Zmodyfikowanej Skali Ashworth’a (MMAS), wykazała na znaczącą poprawę – z wartości 3 przed wibracjami placebo, do wartości 2 po wibracjach placebo i z 2.5 przed wibracjami aktywnymi, do 2 po wibracjach aktywnych. Spadki wyniku MMAS po aktywnych wibracjach były znacznie większe w porównaniu z wibracjami w grupie placebo.

Pasywne zgięcie grzbietowe stopy (PROM), poprawiło się zarówno po wibracjach aktywnych (z 24,68 ± 7,23 do 26,77 ± 7,43)  jak i placebo (z 23,77 ± 7,58 do 24,82 ± 7,79), przy czym PROM zgięcia grzbietowego stawu skokowego po wibracjach aktywnych, był znacznie większy (p=0.002) w porównaniu z wibracjami placebo. 

Komentarz

Jak zostało opisane szczegółowo w poprzednim paragrafie, poprawa badanych wskaźników po aktywnych wibracjach była znacznie większa niż ta w grupie, w której zastosowano wibracje placebo. Wibracje podeszwowe z częstotliwością 100 Hz poprawiły równowagę wśród starszych kobiet i u pacjentów po udarze mózgu. Randomizowane badanie kontrolowane 31 pacjentów z chronicznym udarem mózgu wykazało, że stosowanie wibracji na częstotliwości 90 Hz na ścięgno Achillesa i piszczel przedni oraz piętę, może poprawić postawę oraz zdolność poruszania się. Kolejne badanie, udowodniło, na przykładzie zdrowego badanego, że wibracje miejscowe o częstotliwości 60-80 Hz, kończyny dolnej pacjenta, stojącego w pozycji nieruchomej, znacznie poprawia równowagę u zdrowych osób.

Bodźce wibracyjne wpłynęły pozytywnie na wrażliwość rozciągająco-odruchową i pobudzały włókna nerwowe aferentne. Dodatkowo wibracje pobudzały receptory skórne i proprioceptywne, mając tym samym pozytywny wpływ na system sensoryczny, reakcje nerwowo-mięśniowe oraz poprawiały zdolność ośrodkowego układu nerwowego do wywoływania sygnałów. Poprawa równowagi zaobserwowana w niniejszym badaniu, może wynikać z obniżenia wyniku spastyczności oraz zwiększenia pasywnego zgięcia grzbietowego stopy. 

Poprawa w stopniu spastyczności, następująca po terapii wibracjami, mogła wynikać z zahamowania presynaptycznego włókien aferentnych Ia, obniżenia wrażliwości włókien aferentnych Ia lub zahamowania sprawności ruchowej poprzez włókna aferentne Ib z Narządów ścięgnistych Golgiego . Badani zostali poddani tylko jednej sesji wibroterapii. Można zakładać, że większa liczba sesji terapeutycznych, może dodatkowo zwiększyć pozytywne skutki wibracji.

Więcej w: