Kaskady przepisywania leków u dorosłych. Przegląd systematyczny.

Wstęp

Zjawisko kaskady lekowej, inaczej zwane kaskadą przepisywania, ma miejsce, gdy lekarz przepisuje pacjentowi leki na nowo powstałe objawy chorobowe, które w efekcie są działaniami niepożądanymi poprzedniego leku. W wyniku takiego działania pacjent otrzymuje niepotrzebnie dodatkowe leki, które również nie są bez znaczenia dla jego organizmu i mogą dawać kolejne objawy niepożądane. Te zaś ponownie mogą zostać źle zinterpretowane przez lekarza, który po raz kolejny może przepisać niepotrzebne leki…

Kaskada lekowa jest działaniem potencjalnie niebezpiecznym, które może zagrażać zdrowiu pacjentów.

Najbardziej narażoną grupą społeczną są osoby starsze, ze względu na nieswoiste objawy niepożądane, takie jak delirium, upadki, zmęczenie czy zaparcia, których można się upatrywać w przypadku wielu jednostek chorobowych.

Artykuł przedstawia systematyczną analizę kaskad przepisywania leków, wśród dorosłych żyjących w społeczności. Badanie to miało na celu zidentyfikowanie przypadków, w których pacjenci otrzymują kolejne leki, aby leczyć skutki uboczne już stosowanych leków, co nazywa się kaskadą przepisywania.

Protokół badania został wcześniej opublikowany i wstępnie zarejestrowany w PROSPERO (międzynarodowa baza danych z rejestrowanymi przeglądami systematycznymi w zakresie szeroko rozumianego zdrowia). Badanie zostało zgłoszone zgodnie z wytycznymi PRISMA.

Wyniki

·  Do przeglądu zostało włączonych 101 badań (zgłoszonych w 103 publikacjach), a wielkość próby badawczej wahała się od 126 do 11 593 989 uczestników.

·  Wśród wszystkich przeanalizowanych badań pod kątem występowania działań niepożądanych najczęściej występowały: depresja (n=13), obrzęk obwodowy (n=11), nietrzymanie moczu (n=9) i parkinsonizm (n=9).

·  Najczęstsze zestawienia leków w kaskadzie obejmowały:

1. amiodaron – na lewotyroksynę stosowaną w przypadku niedoczynności tarczycy (n=5)

2. blokery kanału wapniowego (CCB) – na diuretyki pętlowe, stosowane w leczeniu obrzęków obwodowych (n=5)

3. kortykosteroidy wziewne – na miejscowe leki przeciwgrzybicze w leczeniu kandydozy (n=4)

4. leki przeciwparkinsonowskie – stosowane na objawy choroby Parkinsona po leczeniu przeciwpsychotycznym (n=4)

5. inhibitory acetylocholinoesterazy – na leki na nietrzymanie moczu (n=4)

6. leki na kaszel – podawane po leczeniu inhibitorami konwertazy angiotensyny (ACEI)

7. metoklopramid – po leczeniu choroby Parkinsona (n=3)

8. niesterydowe leki przeciwzapalne NLPZ – stosowane po leczeniu wrzodów

Badacze przeglądali literaturę medyczną w poszukiwaniu badań dotyczących kaskad przepisywania leków w populacji dorosłych żyjących w społeczności. W wyniku analizy wykazano, że kaskady lekowe są powszechne i dotyczą wielu różnych klas leków, w tym leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwnadciśnieniowych i psychotropowych.

Najczęstszą przyczyną kaskad przepisywania były działania niepożądane leków, takie jak nudności, biegunka, bóle głowy i zawroty głowy. Pacjenci zwykle otrzymywali kolejne leki, aby leczyć te objawy, co prowadziło do kaskady lekowej.

Komentarz

Autorzy artykułu zauważają, że kaskady przepisywania mogą prowadzić do wzrostu kosztów opieki zdrowotnej i ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych. Dlatego ważne jest, aby lekarze uważnie monitorowali pacjentów i starali się unikać kaskady przepisywania, gdy to możliwe.

Na sporą uwagę zasługuje projekt iKASCADE, który zrzesza specjalistów nad stworzeniem listy najczęściej występujących kaskad lekowych, które mają największe znaczenie klinicznie, tzn. takich, gdzie ryzyko kaskady przepisywania jest wyższe niż korzyści płynące z dodatkowego leczenia.

Problem występowania kaskady przepisywania staje się coraz powszechniejszy a przygotowanie wykazu najczęściej występujących kaskad pomoże lekarzom i pracownikom służby zdrowia jeszcze lepiej dobierać leczenie, mając na uwadze dobro pacjenta.

Więcej w: