Wpływ wibracji całego ciała na markery obrotu kostnego, skład ciała i funkcje fizyczne pacjentek z rakiem piersi przyjmujących inhibitory aromatazy.

Inhibitory aromatazy, stosowane w celu powstrzymania rozwoju raka piersi, są często przepisywane w przypadku tego schorzenia. Dotyczy to kobiet po menopauzie. Niestety efektem ubocznym działania inhibitorów aromatazy może być gwałtowna utrata masy kostnej, znacznie pogłębiająca problem fizjologicznej utraty gęstości kości obserwowany po menopauzie. Obecnie stosowana farmakoterapia wspomagająca obrót kostny nie jest w pełni zadowalająca i często wiąże się z negatywnymi skutkami ubocznymi. Z kolei trening wibracyjny okazał się już pomocny w redukowaniu utraty gęstości kości u nie-onkologicznych pacjentek po menopauzie. Wibracje całego ciała (whole-body vibration; WBV) to stosunkowo nowa forma terapii, nie tylko pozytywnie wpływająca na gęstość kości, ale i na wzmocnienie funkcji mięśni oraz poprawę równowagi.

Celem australijskich naukowców było zbadanie wpływu WBV o niskiej częstotliwości i amplitudzie (30 Hz, 0,1 mm) na poziomy markerów obrotu kostnego u pacjentek z rakiem piersi otrzymujących inhibitory aromatazy. Dodatkowo analizowano również funkcje fizyczne i skład ciała tych pacjentek.

• W opisywanym badaniu nie obserwowano wpływu WBV, w pozycji stojącej, na badane markery obrotu kostnego, jak i na funkcje fizyczne, czy skład ciała.
• Prezentowane badania wskazują, że wibracje o małej częstotliwości i amplitudzie mogą być niewystarczające w promowaniu korzystnego obrotu kostnego u onkologicznych pacjentek przyjmujących inhibitory aromatazy, wskazując na potrzebę testowania wibracji o różnych parametrach.

Opracowano na podstawie:

Whole Body Vibration Exposure on Markers of Bone Turnover, Body Composition, and Physical Functioning in Breast Cancer Patients Receiving Aromatase Inhibitor Therapy: A Randomized Controlled Trial. Baker i wsp. Integr Cancer Ther. 2018 Sep;17(3):968-978.

Badana populacja

W badaniach uczestniczyło 31 kobiet z rakiem piersi w wieku średnio 61,6 ± 8,3 lat. Wszystkie pacjentki poddawane były terapii inhibitorami aromatazy oraz, losowo, wibroterapii (n = 14; grupa badana) lub standardowej opiece, bez wibracji (n = 17; grupa kontrolna). Przy wyborze pacjentek do badań stosowano odpowiednią kwalifikację lekarską, która nie pozwoliła zakwalifikować do badań wielu kobiet – 31 analizowanych przypadków wybrano spośród 71.

Procedura badania

Opisywane badania cechowała losowość oraz pojedynczo ślepa próba. Badanie trwało 12 tygodni. W tym czasie pacjentkom z grupy badanej podawano wibracje (20 min/ sesję; 3 sesje/ tydzień), a pacjentki grupy kontrolnej otrzymywały standardową opiekę, bez wibracji. Ponadto wszystkie pacjentki przyjmowały inhibitory aromatazy oraz pozwalano im kontynuować dowolną strategię farmakologiczną pozytywnie wpływającą na kościec, jak suplementacja wapnia, witaminy D, czy hormonalna terapia zastępcza.

Przed rozpoczęciem wibroterapii, jak i po jej zakończeniu, w surowicy oraz moczu wszystkich pacjentek analizowano poziom markerów obrotu kostnego, skład i fizyczne funkcje ciała (wydolność, równowagę), siłę mięśni, gęstość kości, jakość życia oraz ból/ sztywność stawów.

Jako marker resorpcji kości posłużył surowiczy N-końcowy telopeptyd X/kreatyna, natomiast jako marker formowania kości – surowiczy N-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1.

Próbki krwi pobierano 72 – 120 h po ostatniej sesji wibroterapii, uwzględniając wcześniejsze doniesienia wskazujące na podobny czas jaki musi minąć, aby obserwować zmiany metabolizmu układu kostnego pod wpływem działania wibracji.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Stosowano wibracje całego ciała (whole body vibration, WBV) o niskiej częstotliwości i małej amplitudzie (30 Hz; 0,1 mm; 0,3 g). Poprzednie doniesienia pokazały, że wibracje o małej częstotliwości przenoszą się na dalsze odległości w górę osi szkieletu, niż wibracje o częstotliwości wyższej. Ponadto ostatnie meta-analizy pokazują, że wibracje o małej amplitudzie (< 1 g), w przeciwieństwie do wibracji o amplitudzie wyższej, redukowały utratę kośćca u kobiet po menopauzie.

W opisywanym badaniu wibracje generowano z platformy, na której pacjentki stawały w naturalnej pozycji, utrzymując stopy rozstawione na szerokość barków, nogi usztywnione w kolanach, ręce wzdłuż ciała, aby maksymalnie eksponować ciało na wibracje.

Wyniki

Podczas analiz stanu zdrowia oraz parametrów demograficznych, przed rozpoczęciem właściwego eksperymentu, odnotowano brak różnic pomiędzy grupą badaną a kontrolną, tak jak i pomiędzy pacjentkami wewnątrz danej grupy.

Również czas przyjmowania inhibitorów aromatazy nie był statystycznie różny pomiędzy grupami, ale jednak oscylował w granicach statystycznej istotności. Niestety autorzy podają w tabeli (Tab. 1 pracy oryginalnej), że czas trwania farmakoterapii inhibitorami aromatazy był dłuższy w grupie kontrolnej, natomiast w tekście opisującym wyniki, że terapia ta była w grupie kontrolnej krótsza. W opisie wyników, najpierw zatem grupa badana, a potem kontrolna, prezentują czas przyjmowania inhibitorów aromatazy na poziomie 3 (13,5) lub 19 (26,5) miesięcy [mediana (przedział międzykwartylowy)]; p = 0,06.

Wibracje były dobrze tolerowane przez badane kobiety, z wyjątkiem 3 osób (omdlenie, wzmożone pocenie, duży dyskomfort fizyczny), ale wszystkie pacjentki kontynuowały planowane zabiegi, średnio odbywając 91,5 % (78 – 100 %) sesji WBV.

Po 12 tygodniach stosowanych zabiegów WBV lub standardowej opieki, nie stwierdzono różnic pomiędzy grupą badaną a kontrolną, pod względem poziomu markerów obrotu kostnego, funkcji fizycznych, składu ciała, bólu stawów czy poziomu zmęczenia.

Komentarz

Dwudziestominutowe sesje wibroterapii, 3 razy w tygodniu, przez okres 12 tygodni, nie wpłynęły na zmianę stężeń markerów resorpcji czy formowania kości w prezentowanym badaniu.

Autorzy zwracają uwagę na różne wyniki wcześniejszych eksperymentów, dotyczących wpływu wibroterapii na kościec. Obserwowano wyraźnie korzystne efekty wibroterapii u kobiet po menopauzie czy nowotworach, ale również efekty minimalne (u kobiet po menopauzie). Porównywanie tych badań jest trudne, z powodu dużych różnic w czasie podawania oraz w parametrach wibracji.

Krótkotrwałe wibracje o niskiej amplitudzie, stosowane w opracowywanym eksperymencie, nie tylko nie wpłynęły na markery obrotu kostnego u badanych kobiet. Również nie przyniosły zmian w fizycznym funkcjonowaniu, składzie ciała, poziomie bólu stawów czy zmęczenia. Wcześniejsze badania pokazały, że 12-miesięczny trening, mający sprzyjać korzystnemu obrotowi kostnemu u onkologicznych pacjentek po menopauzie (przyjmujących inhibitory aromatazy), nie poprawiał gęstości kości. Być może stosowano wtedy zbyt mały bodziec kościotwórczy. Podobnie mogło być w przedstawianych badaniach – stosowane wibracje mogły mieć za niską amplitudę. Ponadto utrzymanie prawidłowego metabolizmu kości u kobiet po menopauzie, będących poddawanych działaniu inhibitorów aromatazy, jest bardzo trudne, stosując nawet obecną standardową terapię farmakologiczną i fizjoterapię.

Wcześniejsze badania na ludziach często raportowały korzystny wpływ wibroterapii na funkcje kości, mięśni, równowagę, redukcję spastyczności, kontrolę postawy. Jednak optymalne parametry wibracji, jak i czas trwania wibroterapii, mającej wpłynąć na korzystne zmiany w metabolizmie kości, nie zostały jeszcze w pełni określone (jest rok 2018).

Również brak zmian w fizycznym funkcjonowaniu lub składzie ciała populacji badanej w opracowywanym doniesieniu jest nieco zaskakujący w kontekście wcześniejszych badań. Wcześniej donoszono bowiem, że WBV może poprawiać siłę mięśni oraz fizyczne funkcjonowanie u kobiet starszych czy chorych na fibromialgię. Ponadto WBV pozytywnie wpływało na skład ciała pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz u otyłych kobiet. Stosowano wówczas jednak „mocniejsze” wibracje niż w opracowywanym doniesieniu (5 – 6 g vs 0,3 g). Sugeruje się, że w celu poprawy muskulatury, powinno stosować się większą częstotliwość i amplitudę wibracji.

Należy ponadto zauważyć, że gdyby w opracowywanym doniesieniu zastosowano większą liczebność grupy kontrolnej, jak i badanej, wówczas być może pojawiłaby się istotna korelacja czasu trwania terapii inhibitorami aromatazy ze stosowaniem wibracji lub z ich brakiem. Stanowiłoby to czynnik zmuszający do przeprowadzenia tych badań ponownie, ze względu na nierównocenne grupy pacjentów (kontrolną i badaną), w więcej niż tylko jednym aspekcie: poddania wibracjom lub standardowej opiece. Przyjmowanie bowiem inhibitorów aromatazy przez dłuższy czas może wpływać na głębsze niekorzystne zmiany w obrocie kostnym niż przy krótkiej terapii. Niestety, jak wyjaśniono w sekcji „Wyniki”, nie możemy przypisać trendu zmian czasu terapii inhibitorami aromatazy grupie kontrolnej ani badanej, ze względu na błędne informacje w oryginalnej pracy (najpierw przypisano krótszy czas tej terapii grupie badanej, potem kontrolnej).

Więcej w: